100 rocznica urodzin polskiego poety, jednego z najwybitniejszych przedstawicieli “Pokolenia Kolumbów”, żołnierza Armii Krajowej

Urodził się 22 stycznia 1921 roku (lub 3 marca 1921 roku) w Warszawie. Za datę jego przyjścia na świat przyjmuje się wypis z księgi parafialnej. Był synem krytyka literackiego Stanisława Baczyńskiego i nauczycielki Stefanii Zieleńczyk. Ojciec był również w przeszłości działaczem Legionów Polskich, a w późniejszym okresie służył jeszcze w Wojsku Polskim. Zarówno Stanisław, jak i Stefania wpajali młodemu Krzysztofowi miłość do ojczyzny i uczyli go patriotyzmu od najmłodszych lat. Niestety, w niedługim czasie po urodzeniu Krzysztofa jego rodzice rozstali się. Młody Baczyński był dzieckiem chorowitym i słabym. Miał astmę. W 1933 roku Baczyński rozpoczął naukę w warszawskim Gimnazjum im. Stefana Batorego. Podczas pobytu w szkole średniej związał się z lewicową organizacją młodzieżową “Spartakus”. Używał wtedy pseudonimu “Emil”. Z tego też okresu pochodzi pierwszy znany jego wiersz – “Wypadek przy pracy” (1936). Był średnim uczniem, nawet język polski nie był jego mocną stroną. Świetnie rysował, co stało się jego największą pasją. W 1939 roku zdał maturę. Radość przyćmiła śmierć ojca – 27 lipca. Gdyby nie to przykre wydarzenie w życiu Baczyńskiego, oraz wybuch wojny, z pewnością studiowałby we Francji, dokąd miał się udać. Od tej pory zmieniła się tematyka wierszy Krzysztofa na bardziej mroczną. Cały czas w jego życiu najważniejszą osobą pozostawała matka. W warunkach okupacyjnych zdecydował się sabotować rozporządzenie niemieckie i pozostać po aryjskiej stronie. Nie zamieszkał zatem w getcie, pomimo swoich żydowskich korzeni. Dorywczo pracował, aby utrzymać siebie i matkę. 1 grudnia 1941 roku miał odmienić życie młodego poety na zawsze. Krzysztof poznał wtedy Barbarę Drapczyńską, z którą pobrał się 3 czerwca 1942 roku. W czasie II wojny światowej był aktywnym uczestnikiem polskiego ruchu oporu. Nie przeszkodziło mu to w rozwijaniu pasji, jaką była liryka. Przez cały okres okupacji aktywnie tworzył, a warszawscy literaci, którzy mieli okazję zapoznać się z wierszami Krzysztofa, szybko docenili jego talent. Co więcej, udało się im uzyskać od władz podziemnych zapomogę finansową dla poety, co było niebywałym wyróżnieniem, jak na okupacyjną rzeczywistość. Był uczestnikiem tajnych kompletów, Harcerskich Grup Szturmowych i konspiracyjnej Szkoły Podchorążych Rezerwy. Od jesieni 1942 do lata 1943 roku kształcił się na Uniwersytecie Warszawskim, gdzie studiował polonistykę. Zdecydował się jednak przerwać naukę na rzecz działalności konspiracyjnej. W 1943 roku rozpoczął służbę w plutonie “Alek, a następnie kompanii “Rudy” baonu “Zośka”. Służył w stopniu starszego strzelca. Co ciekawe, działał wraz z kolegami, z którymi niegdyś uczęszczał do szkoły. Wszyscy później wylądowali w Szarych Szeregach. Ze względu na jego talent dowódcy zdecydowali się wycofać go z czynnej służby. Mimo to Krzysztof chciał walczyć. Mocno zaangażował się w konspirację, uczęszczał w wielu szkoleniach, nierzadko ryzykując aresztowaniem.

Brał także czynny udział w wielu akcjach organizowanych przez Polskie Podziemie. 27 kwietnia 1944 roku uczestniczył w wysadzaniu niemieckiego pociągu pospiesznego. Następnie odesłano go na szkolenie w plutonie “Alek”. W lipcu 1944 roku wstąpił do batalionu “Parasol” i został zastępcą dowódcy III plutonu 3. kompanii. 4 sierpnia 1944 roku, w czwartym dniu Powstania Warszawskiego poległ od wrogiej kuli niemieckiego snajpera na posterunku w Pałacu Blanka. Miał zaledwie 23 lata.

W czasie okupacji Baczyńskiemu udało się wydać cztery tomiki wierszy – w 1940 roku ukazały się drukiem “Zamknięty echem” i “Dwie miłości”, następnie w 1942 roku “Wiersze wybrane” i wreszcie w 1944 roku “Arkusz poetycki Nr 1”. Jako poeta reprezentował nurt pokolenia Kolumbów, do którego należeli również Tadeusz Gajcy czy Tadeusz Borowski. Pod względem stylistycznym Baczyński często używał podmiotu zbiorowego, liczby mnogiej, odwołując się do wartości uniwersalnych. Nie stronił od symboliki i katastroficznej wizji świata. W jego utworach pełno metafor, barwnych epitetów. Dominuje tematyka przygnębiająca, co było odzwierciedleniem stanu psychiki młodego poety okaleczonego wojną. W sumie wydał ponad 500 wierszy, zachowały się również jego opowiadania oraz poematy. Do najważniejszych utworów Baczyńskiego należą: “Elegia… o [chłopcu polskim]”, “Deszcze”, “Z głową na karabinie” czy “Na moście w Avinion”. Stał się inspiracją dla wielu twórców kolejnych pokoleń. Do jego utworów odwoływała się chociażby Wisława Szymborska. Twórczość Baczyński obecna jest także w muzyce – zespół Budka Suflera wylansował przebój zatytułowany “Sur le pont d’Avignon”.

W kilka dni po Krzysztofie życie straciła jego młoda żona. Zginęła w tomikiem wierszy męża w dłoni… Pośmiertnie odznaczony Krzyżem Armii Krajowej i Medalem za Warszawę.

źródło: http://www.sww.w.szu.pl/index.php?id=biografia_krzysztof_kamil_baczynski (21.01.2021)

Poezja: wiersze

Kolekcja rękopisów, obrazów i listów Krzysztofa Kamila Baczyńskiego dostępna na stronie Cyfrowej Biblioteki Narodowej Polona: tutaj

Baczyński. Film poetycko-biograficzny: obejrzyj